theorie #1

Theorie behandel ik in de we-vorm, en dan verzin ik er een klasje bij. Ik doe tenslotte een docentenopleiding. Daar gaan we:

Waar gaan we het over hebben in dit proces? Over verhalen vertellen, ofwel, je eigen verhalen vertellen. Zoals ik mijn eigen verhaal heb vertelt bij BKO1 (zie inleiding #3).

We weten dat iedereen altijd zijn eigen verhalen vertelt, want ieders verhalen zijn uniek. Ook als je ze met een groep hebt meegemaakt, zal iedere deelnemer zijn eigen herinnering aan het verhaal hebben en zijn eigen rol spelen (ja, de hoofdrol). Het zijn unieke verhalen uit je eigen hemisferen.

Er zijn drie dingen die de basis vormen van hoe een verhaal zich vormt:
1.  herinneringen
2.  bewustzijn
3.  identiteit

Je denkt er nu misschien aan om iets anders te gaan doen, maar blijf toch nog even zitten, want dit wordt interessant en inzichtelijk. We hebben een stevige theoretische basis nodig voor de rest van het proces. Op los zand kunnen we geen (geheugen)paleis bouwen.

Drie definities:

her·in·ne·ring (de; v; meervoud: herinneringen) - het herinneren; dat wat je je herinnert; geheugen

be·wust·zijn (het; o) - het beseffen en kennen van het bestaan van iets of van zichzelf

iden·ti·teit (de; v) - gelijkheid: je identiteit bewijzen; bewijzen dat je de persoon bent voor wie je je uitgeeft; eigen karakter

Wat maakt jou, jou? Zijn het de dingen die je weet, de mensen die je ontmoet hebt, de plaatsen waar je geweest bent, de ervaringen die je opgedaan hebt? Of is het dieper gelegen? Is het iets wat minder tastbaar is, dat jouw essentie vangt? Sommigen noemen het je ziel, anderen je identiteit. In ieder geval, de wetenschap is op zoek. En ze vinden antwoorden, in onze hersenen. In de hemisferen, waar wij worden wie we zijn.

De wetenschap gelooft dat dromen de diepe kern van een persoon kunnen onthullen en dat ze daarmee een glimp kunnen opvangen van de identiteit van de persoon. De ontwikkeling van het omzetten van dromen naar beelden op een scherm is nu in volle gang.

Onze herinneringen vormen ons bewustzijn en onze identiteit, dit proces duurt ons leven lang en is altijd actief. Wat we ook doen en waar we ook zijn, onafgebroken worden onze subjectieve reflecties op indrukken uit de buitenwereld gekoppeld aan onze herinneringen en emoties.

Een herinnering is een ervaring uit het verleden die is opgeslagen in het geheugen als onderdeel van het langetermijngeheugen. Een uitgebreid kennisnetwerk dat door betekenisvolle begrippen verbindingen legt.

Herinneringen zijn niet altijd betrouwbaar. Ze eroderen in de loop der tijd, ze veranderen en vervagen. Dit heeft te maken met tijd en hoeveelheid - dus niet direct met ouderdom (geruststellende noot). Details gaan verloren en de gaten die ontstaan vul je zelf in met nieuwe beschrijvende details, die waar of niet waar zijn. Deze herinneringen gaan hun eigen leven leiden in je geheugen en zijn de bouwstenen van je identiteit: specifieke verhalen en anekdotes die vertellen wat jou, en alleen jou jou maakt.

 

Mijn moeder met familie in 1956. Zo zou een serie beelden uit het geheugen er uit kunnen zien: onscherp, vreemde compositie, wisselende personages en het lijkt te bewegen. De betekenis en het verhaal zijn voor ons vreemd, we kijken een wereld in uit het verleden die is opgeslagen in misschien wel tien geheugens.

Bronnen
http://www.wetenschap24.nl/nieuws/artikelen/2014/Januari/bewustzijn-uit-een-buisje.html
http://www.sciencechannel.com/tv-shows/through-the-wormhole
http://www.vandale.nl/
foto-archief familie Exel

Jullie mogen gaan!

onderzoek #1

Het proces voor BKT2, Kunst of Vormgeving: De Collectie, begint hier.

VERHALEN VERTELLEN

Even ben ik afgeleid tijdens het 'interwebben'. Ik zoek iets, maar weet niet meer wat. Ik raak letterlijk verstrikt in het web. Terwijl ik daar hang, gewikkeld in  kleverige massa, verschijnt er een wereld op mijn scherm.

Niels KLim's journey under the ground van Baron Ludvig Holberg, 1845.

- a narrative of his wonderful descent to the subterranean lands; together with an account of the sensible animals and trees inhabiting the planet Nazar and the Firnament -

Het verhaal verteld over een wereld waarin iedereen een stem heeft. Niet alleen de inwoners, maar ook de muziekinstrumenten en de bomen. Ze praten niet alleen, maar zijn ook nog recalcitrant en redelijk vervelend. Er zijn ook illustraties bij, sommige zijn zo sereen dat ik er in wegzweef. En precies dan verdwijn ik in het verhaal.
 

 

Hoe lang ik daar hang, weet ik niet. Maar ik bungel nog steeds en lees scènes uit het absurde verhaal. Ineens krijg ik het gevoel dat er van buiten mijn nieuwe wereld iemand naar me kijkt. Ik trek mijn hoofd uit de plakkerigheid en vraag wat er is. Hij zegt, "ik dacht, ik ga eens kijken, want ik hoorde je al een tijdje niet". Alles goed, zeg ik, alleen een beetje slapjes. "Je had misschien geen drie uur moeten googelen", zegt de hond en hij loopt weg. "En ohja, ik lust wel wat", roept ie vanuit de gang. Ik merk dat ik ook trek heb, Verhalen Vertellen maakt hongerig...



inleiding #3

Het is december 2013 en ik lees Roodkapje honderd keer, bekijk al mijn studies nog een keer en trek de mantel wat dichter om mij heen. Tijd om een definitief beeld te maken voor BKO1 dat het kader aan zal geven voor het beeldend afstuderen:

Ik duik in het collectief geheugen van mijn familie. In het beeldmateriaal dat ik verzamel herken ik gezichten, situaties en herinner ik mij een subjectief verleden (oftewel vele boeiende, zelfverzonnen gebeurtenissen waar nu warempel toch een plaatje bij hoort).

Mijn zelfportret moet het verhaal uit het verleden aanvullen en is bedoeld als beeld van de hedendaagsheid. Het gaat om het nu aanwezig zijn, in deze tijd. De nadruk ligt dus niet op de perfecte weergave. Vandaar de gekozen techniek: zelfontspanner aan en giechel voor de lens.

 

 

De elementen van Roodkapje vertegenwoordigen de fantasie die mijn herinneringen kleurt. Zoals de wolf.

 

 

Ook maak ik vele foto's voor verhalende beschrijving van het verhaal. Zeer onmisbaar beeldmateriaal, zoals deze:

 

 

 

Door het gebruik van bovenstaande sleutelbegrippen ontstaat er een verhaal dat in grote lijnen personen en situaties weergeeft die de kern van het verhaal vormen en waar beschrijvende details aan toegevoegd worden.

 

Het is januari 2014 en het is klaar: de subjectieve waarheid van een al dan niet fictief verhaal.

 

 

...en ze leefden.

 

wonderlijk

oli·fan·ten·ge·heu·gen (zelfstandig naamwoord) - zeer duurzaam geheugen

 

originele foto P.A.Exel (1966?) Artis, Amsterdam

De informatie die de matriarch zich herinnert van een bezoek aan die plek kan soms van jaren geleden zijn. Kennis van het gebied - de paden, de geuren, en de geluiden- helpt bij het maken van de goede keuzes. Al die ervaringen zijn opgeslagen in het geheugen, het brein van de olifant. Aangezien olifanten ongeveer 70 jaar oud kunnen worden, kan bij oudere matriarchen de informatie zeker tot 50 jaar terug gaan.

Ouderdom en ervaring zijn van levensbelang in de olifantenwereld.

 

ps. de naam van deze olifant is mij verteld en ben ik vergeten. Misschien wordt het tijd om een geheugenpaleis te gaan bouwen. 



 

 



inleiding #2

September 2013
Bij het vak dat volgt op Autonome Vormgeving 5 (zie Inleiding #1), met de intrigerende naam Beeldende Kunst Toegepaste Vormgeving (onderdruk de neiging om leestekens toe te voegen), ontdekt ik mijn eigen geheugen. Dat blijkt nogal een verhaal apart. Want zoals ik al in inleiding #1 schrijf, mijn geheugen gebruik ik vooral als verfraaiing van het verleden. Niet alleen mijn eigen verleden moet daaraan (gewillig) geloven, maar ook het verleden van anderen die met mij in aanraking komen. Zij worden onderdeel van mijn subjectief geheugen.

In dat kader ga ik op zoek naar de samenstelling van een verhaal uit mijn geheugen en verbind daar het gegeven zelfportret aan. Niet in de laatste plaats omdat het eenvoudiger is om jezelf en je eigen geheugen te gebruiken voor onderzoek en daar een plaatje van jezelf bij te doen. Zo wek je niet de indruk dat iedereen zich de dingen zo herinnert. Want dat is zeker niet waar, zie weer Inleiding #1.

En zo kom ik tot de ontdekking dat een verhaal uit mijn geheugen is samengesteld uit vele facetten. Te beginnen met de gebeurtenis of het voorval zelf, aangevuld met beschrijvingen en elementen uit verhalen, literatuur, film, sprookjes, geschiedenis van de wereld, geschiedenis van mijn familie - ouders en grootouders - en een gekleurde kijk op alles in het algemeen.

Ik ga aan het werk en er ontstaan beelden waarin ik probeer een figuratief, verhalend zelfportret te maken. Het sprookje Roodkapje kies ik als vertegenwoordiger / metafoor van alles wat met fantasievolle aanvulling van mijn geheugen te maken heeft.

Ik begin met het maken van verschillende soorten portretten. Met houtskool, syberisch krijt, pastelkrijt en waskrijt. Buiten Roodkapje zijn de Pre-Rafaelisten ook een inspiratiebron, vanwege hun schilder- en tekenwerk dat zij maakten bij verhalen, legendes (o.a. King Arthur), poëzie (o.a. Keats) en sprookjes. In hun werk staat het personage centraal in de weergegeven vertelling.

Een paar voorbeelden van portretten met een verhaal. Als eerste een serie die over een verandering in momentum vertelt;

dan een Pre-Rafaelistische engel, (een treffend zelfportret dat volkomen eer doet aan mijn fantasie);

en uiteindelijk trek ik november 2013 de rode mantel aan, figuratief. Hij zit als gegoten.

inleiding #1

Mijn interesse in de werking van de herinnering begint in december 2012.
Ik maak in die tijd voor het vak Autonome Vormgeving 5 een conceptueel beeld van een herinnering. Dat beeld ontstaat naar aanleiding van een verhaal dat mij moeder mij vertelt over een periode waarin zij (10 jaar oud) met haar ouders de Deli Maatschappij aan de Herengracht in Amsterdam bezoekt. Haar oom en tante zijn daar indertijd de huismeesters en regelen het totale huishouden en de facilitaire dienst. Het verhaal van mijn moeder is uit 1956.

BEELD IV
(er waren er nog 3)

Beeld IV is een gewaarwording die ontstaat door het luisteren naar het verhaal De Delimaatschappij, een herinnering van mijn moeder.

Voor mij als beeldmaker van verhalen is deze herinnering een bron vol inspiratie. De details van de herinnering zijn haarscherp en kunnen desgevraagd tot op de dag van vandaag aangevuld worden met nieuwe informatie. Mijn moeder heeft een wonderlijk goed geheugen. Dit heb ik nog zelden bij anderen opgemerkt en zelf zeker niet geërfd. Mijn geheugen is selectief, vertekend en dient vooral tot doel de (mijn) wereld aangenamer te maken.
Het geheugensysteem in mijn moeder bevat veel historische feiten, honderden namen, plaatsen, details en gebeurtenissen. Ze zijn in haar wezen opgeslagen.
Je vraagt je af hoe? Ik ook.

Gewaarwording
Dit is mijn gewaarwording van een mogelijk systeem dat zich heeft ontwikkeld in het herinneringscentrum van de hersens van mijn moeder:
Beeld IV is een registratie van de realistische feit en uit het vertelde verhaal. Het laat een mogelijkheid zien van een logisch systeem dat gebruikt zou kunnen worden voor het geloofwaardig archiveren van herinneringen.

Om een groot aantal details en feiten op te slaan moet je referentiekaders en context hebben om tot de kern komen. De uit het verhaal geëxtraheerde feiten worden in een systeem opgeslagen. Dit systeem houdt in dat de feiten uit de herinnering zo gecodeerd worden dat zij samen tot één groep gaan behoren. Deze groep bestaat uit deze specifieke herinnering. De feiten worden allen voorzien van trefwoorden en een unieke code.

Feiten: onderwerpen, beelden, gebruiksvoorwerpen, personen, gegevens, data, details.

Deze opgeslagen feiten worden door het systeem (het herinneringscentrum van de hersens) herkend en geactiveerd als, bijvoorbeeld in een gesprek, een trefwoord wordt genoemd. Het systeem herkent het trefwoord en activeert de codes die horen bij de opgeslagen feiten. Ze worden naar de oppervlakte van het bewustzijn gebracht en zijn gebruiksklaar om ingezet te worden in het gesprek.

voorwoord

Vanaf het moment dat hij verscheen, wist ik, dit wordt een interessant leven. Amsterdam, 1973.